● ارگونومیک چیست ؟
ارگونومیک (ERGONOMICS )شاخه ای از علم مهندسی است که به طراحی ابزار و لوازمی برای حفظ سلامت فیزیکی بدن در هنگام کار میپردازد. درد، غالبا در اثر حفظ مداوم یک حالت نادرست قرارگیری بدن ایجاد میشود. مثال های رایج آن شامل: تایپ همزمان با صحبت تلفنی با نگه داشتن گوشی تلفن در گودی گردن، چرخاندن مداوم سر از چپ به راست ھنگام تایپ از روی یک متن و نگاه کردن به صفحه کامپیوتر و یا نشستن به مدت طونی ھستند.
● میز کار کامپیوتر
یکی از شاخص ھای استقرار تجھیزات، میز کار رایانه است. میز کار را میتوان به سه قسمت تقسیم کرد:
▪ ناحیه اول:
ناحیه ای که به ندرت از آن استفاده میشود (قسمت عقب سطح میز کار).
▪ ناحیه دوم:
ناحیه ای که گه گاه از آن استفاده میشود (قسمت وسط سطح میز کار).
▪ ناحیه سوم:
ناحیه ای که ھمواره از آن استفاده میشود (قسمت جلویی سطح میز کار).
● نحوه استقرار میز کار کامپیوتر
ناحیه اول یا قسمت اول که سطح انتھایی میز کار است و به ندرت از آن استفاده میشود، مکانی است که فقط جھت نمایش است. اشیایی ھمچون مانیتور، عکس، ساعت، گلدان، جای مداد و خودکار، بلندگو یا اسپیکر در این ناحیه قرار میگیرند. ناحیه یا قسمت دوم، سطح میانی میز کار است. در این ناحیه، اشیایی قرار میگیرند که گھگاه از آنھا استفاده میشود؛ لوازمی ھمچون تلفن، ماشین حساب، سینی و.... ناحیه یا قسمت سوم، سطح آغازین یا جلویی میز کار است. در این منطقه ادواتی قرار میگیرند که ھمواره کاربرد دارند؛ ادواتی ھمچون کی برد، موس و موس پد. در مورد میزکار ذکر این نکته الزامی است که میزھایی که صفحات جداگانه ای برای صفحه کلید و موس دارند، به ھیچ عنوان مناسب کار کاربران نیستند.
● نحوه استقرار مانیتور
مانیتور باید به صورتی استقرار یابد که اولا در ناحیه اول باشد و در ثانی دقیقاً روبه روی صورت باشد. به گونه ای که ھنگام کار با آن، بتوان باترین نقطه مانیتور را مشاھده کرد یا به عبارتی دیگر، چشم کاربر به موازات باترین قسمت مانیتور باشد و فاصله مانیتور از چشم کاربر نیز بین چھل و ھفتاد سانتی متر باشد.
● نحوه استقرار صفحه کلید
ذکر این نکته بسیار مھم است که صفحه کلید ھرگز نباید در ارتفاعی باتر یا پایین تر از سطح میز کار باشد. به عبارت دیگر، صفحه کلید باید دقیقاً روی میز کار و در قسمت سوم و روبه روی مانیتور باشد. در این حالت زاویه بین بازو و ساعد در ھنگام کار نباید از نود درجه تجاوز کند. نکته دیگر در مورد صفحه کلید، نحوه استقرار مچ دست ھا روی آن است. خیلی مھم است که ھر دو مچ کاملا ًبه موازات ھم روی صفحه کلید به نحوی قرار بگیرند که ھر یک سھمی از صفحه کلید را به گونه مساوی تقسیم کند. جمع شدن مچ دست به سمت داخل یا خارج، ھرگز اصولی نیست. زاویه گرفتن کف دست از مچ نیز باعث آسیب خواھد شد. نکته بسیار مھم و قابل اشاره، این است که دیده شده بسیاری از کاربران، پایه ھای زیر صفحه کلید را باز میکنند تا به کی برد زاویه بدھند؛ این کار بدترین حالت برای مچ دست است. بھترین حالت برای کی برد آن است که صفحه کلید، کمترین زاویه را داشته باشد.
● نحوه استقرار موس
مانند صفحه کلید یا ھمان کی برد بیشترین کاربرد را دارد. محل استقرار آن برای کاربران چپ دست، سمت چپ و برای کاربران راست دست، سمت راست و در ناحیه سوم است. دیده شده که بسیاری از کاربران، موس و موس پد را در ناحیه دوم میز قرار میدھند و این باعث میشود که زاویه بین بازو و ساعد بیش از نود درجه شود. در مورد مچ دست نیز به این نکته باید اشاره کرد که ھنگام کار با موس، دست بایستی با موس در یک امتداد باشد. یعنی خم شدن مچ به سمت چپ یا راست یا با و پایین صحیح نیست. محل استقرار انگشتان روی موس نیز به این قرار است که سه انگشت وسطی بر روی موس و انگشت ھای شست و کوچک در دو طرف موس قرار میگیرند.
● صندلی کامپیوتر
یک نکته مھم و اساسی اینکه برخی از عزیزان پس از خریداری یک رایانه در منزل یا محیط کار به منظور صرفه جویی اقتصادی اقدام به خرید صندلی کامپیوتر یا صندلی مھندسی نمیکنند و از صندلی ھای معمولی منزل بھره میبرند این موضوع وقتی خطرناک میشود که از صندلی چوبی و صندلی ایستا و غیر متحرک بھره میبرید. اگر از نگاه اقتصادی به این موضوع نگاه میکنید مطمن باشید با استفاده از صندلی ھای چوبی و غیر استاندارد در آینده دچار بیماری ھا شده که علاوه بر اعمال ھزینه ھای گزاف؛ دردھای غیرقابل درمانی را بروز میدھد. پس توصیه اکید میشود در ھنگام خرید کامپیوتر، یک میز و صندلی مخصوص کامپیوتر خریداری کنید که علاوه بر زیبایی و ظرافت در مبلمان محل کار و منزل ویا اتاق شخصی شما باعث جلوگیری از بروز خطرناک و بیماری ھای ناشی از کار با کامپیوتر میشود .
1) صندلی شما باید متحرک و دوار و با پایه چرخدار باشد.
2) ارتفاع صندلی نیز قابل تغییر باشد تا بر اساس قد و طول بدن شما و نسبت آن با طول دست ھایتان به گونه ای تنظیم گردد که به راحتی با صفحه کلید کامپیوتر کار نموده و صفحه نمایشگر را رویت کنید.
3) صندلی براساس وزن شما، دارای مفصل ھایی باشد که بتواند حرکات شما را تنظیم کند.
4) پشتی صندلی باید به صورتی طراحی شده باشد که از بروز کمر درد و دردھای مفصلی جلوگیری کندمحل نشستن آن قابل تنظیم به جلو و عقب باشد.
5) محل نشستن آن از جنسی باشد که قابل سرخوردن نباشد.
6) حداقل۴پایه باشد (تعداد بیشتر بھتر است) و قابلیت چرخش٣۶٠ درجه داشته باشد. نکته مھم آنکه صندلی ھایی که دارای تکیه گاه برای دست ھا ھستند، مناسب نیستند.
● نحوه استقرار صندلی کامپیوتر
چگونگی تنظیم صندلی کامپیوتر ھم قابل تامل است که باید به صورت جدی تلقی گردد.
▪ مرحله اول:
درست روبه روی صندلی بایستید. در این حالت زانوھا باید با محل نشستن در یک راستا باشند. به عبارتی، زانوھا با محل نشستن تماس داشته باشد. در این حالت محل نشستن تنظیم شده است.
▪ مرحله دوم:
روی صندلی بنشینید. در این حالت قسمت داخلی زانو با لبه صندلی بایستی به اندازه یک مشت جمع شده کاربر فاصله داشته باشد. توجه داشته باشید که زانو بایستی زاویه ای حدوداً نود درجه بین ساق و ران داشته باشد.
▪ مرحله سوم:
تکیه گاه یا پشتی باید به نحوی تنظیم شود که دقیقاً قسمت انحنا یا تورفتگی کمر را پر کند. اگر ھر یک از این سه مرحله تنظیم نبود، در صورت اینکه صندلی کاربر دارای شرط ذکر شده باشد، به راحتی میتوان آن را تنظیم کرد.
● چگونگی نشستن بر روی صندلی کامپیوتر
ھنگام نشستن، کف پاھا باید به طور کامل روی سطح زمین قرار بگیرد. در این حالت دست ھا از دو طرف به سمت پایین نگه داشته شود، آرنج ھا باید با سطح میز در یک امتداد باشد و حتی امکان ھیچ چیزی را زیر پاھا نباید قرار دارد. اما اگر با توجه به موارد یاد شده، اختلاف سطحی پیش آمد، میتوان از یک کتاب عریض یا یک سطح مسطح عریض برای زیر پاھا استفاده کرد که این سطح عریض حتماً باید از عرض ھر دو پا بیشتر باشد(دو برابر سطح ھر دو پا). لازم به توضیح است که سطح مسطح فوق، نباید ھیچ زاویه ای داشته باشد.